Sau gần nửa năm yên lặng tương đối, cuộc chiến thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã bất ngờ bùng phát trở lại vào cuối tuần qua. Và lần này, mức độ leo thang có vẻ nghiêm trọng hơn cả những gì chúng ta từng chứng kiến.
Diễn Biến Mới Nhất: Từ Đất Hiếm Đến Thuế Quan 100%
Mọi chuyện bắt đầu từ ngày 10/10/2025, khi Trung Quốc thông báo các biện pháp kiểm soát xuất khẩu mới đối với đất hiếm và các thiết bị liên quan. Đây không chỉ là động thái thương mại thông thường, mà là một "quân bài" chiến lược quan trọng - bởi Trung Quốc đang kiểm soát khoảng 70% nguồn cung đất hiếm toàn cầu và 90% công suất chế biến.
Phản ứng của Tổng thống Trump đến rất nhanh. Chỉ một ngày sau, ông tuyên bố sẽ áp thuế quan bổ sung 100% lên tất cả hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc, có hiệu lực từ ngày 1/11/2025. Điều này có nghĩa là tổng mức thuế quan có thể lên tới 130% - gần như một lệnh cấm vận thương mại hoàn toàn.
Tại Sao Đất Hiếm Lại Quan Trọng Đến Vậy?
Có thể nhiều người chưa hiểu tại sao những khoáng chất có tên nghe "hiếm" này lại có thể gây ra một cuộc chiến thương mại. Thực tế, đất hiếm là "vitamin" của nền kinh tế hiện đại:
Điện thoại thông minh, xe điện: Không thể sản xuất mà thiếu các nam châm vĩnh cửu từ đất hiếm
Công nghiệp quốc phòng: Từ tên lửa dẫn đường chính xác đến radar hiện đại
Năng lượng tái tạo: Tuabin gió và pin năng lượng mặt trời đều cần đất hiếm
Công nghệ AI: Chip bán dẫn tiên tiến không thể thiếu các nguyên tố này
Khi Trung Quốc "xiết" nguồn cung, các nhà sản xuất toàn cầu từ Ford đến Apple đều có thể bị ảnh hưởng. Một số dây chuyền sản xuất ô tô đã phải tạm dừng, giá đất hiếm tăng gấp 2-3 lần chỉ trong vài tháng qua.
Phản Ứng Của Các Bên
Trung Quốc: "Chúng tôi không sợ chiến tranh thương mại"
Bộ Thương mại Trung Quốc đã lên tiếng bảo vệ các biện pháp mới, gọi đây là "hành động chính đáng" nhằm đáp trả các biện pháp hạn chế của Mỹ. Điều đáng chú ý là Bắc Kinh chưa áp thuế đáp trả ngay lập tức, có thể để dành "đạn" cho những vòng đàm phán tiếp theo.
"Liên tục đe dọa áp thuế cao không phải cách đúng đắn để tương tác với Trung Quốc," người phát ngôn Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố. "Lập trường của Trung Quốc rất rõ ràng: chúng tôi không muốn chiến đấu, nhưng chúng tôi không sợ chiến đấu."
Mỹ: Giữa Đe Dọa Và Thương Lượng
Điều thú vị là sau những tuyên bố cứng rắn, Trump lại đăng bài "hạ nhiệt" trên Truth Social: "Đừng lo lắng về Trung Quốc, mọi chuyện sẽ ổn thôi! Chủ tịch Xi đáng kính chỉ có một khoảnh khắc tệ. Ông ấy không muốn suy thoái cho đất nước mình, tôi cũng vậy".
Đây có thể là chiến thuật đàm phán đặc trưng của Trump - áp lực tối đa trước, sau đó để ngỏ cửa thương lượng.
Tác Động Toàn Cầu: Không Ai Là Người Thắng
Thị Trường Chứng Khoán Châu Á "Đỏ Lửa"
Ngay trong phiên giao dịch đầu tuần, các thị trường châu Á đã "nhuộm đỏ":
Hang Seng Index (Hồng Kông): Giảm gần 2%
Kospi (Hàn Quốc): Giảm 2.35%
CSI 300 (Trung Quốc): Giảm mạnh sau khi gần đạt đỉnh 10 năm
Tại Mỹ, S&P 500 đã có phiên giảm mạnh nhất kể từ tháng 4, mất $2 nghìn tỷ giá trị thị trường chỉ trong một ngày.
Chuỗi Cung Ứng Toàn Cầu: Từ Chip Đến Ô Tô
Ngành bán dẫn - "xương sống" của nền kinh tế số - đang đối mặt với những thách thức lớn. ASML, nhà sản xuất duy nhất máy lithography tiên tiến nhất thế giới, có thể bị chậm trễ vài tuần trong việc giao hàng do thiếu nam châm đất hiếm.
Taiwan - "Lá Chắn Silicon": Mặc dù Taiwan tuyên bố ngành chip của họ không bị ảnh hưởng trực tiếp do sử dụng đất hiếm từ Châu Âu, Mỹ và Nhật, nhưng căng thẳng địa chính trị gia tăng vẫn là mối lo lớn. Đặc biệt khi Mỹ đang đòi Taiwan chuyển 50% sản xuất chip sang Mỹ - một yêu cầu mà Đài Bắc đã từ chối kiên quyết.
Con Đường Phía Trước: Đàm Phán Hay Leo Thang?
Nhiều chuyên gia tin rằng cả hai bên đều không muốn một cuộc chiến thương mại toàn diện. Lý do rất đơn giản - "hậu quả của một xung đột quy mô lớn là quá nghiêm trọng đối với cả hai quốc gia".
Cơ hội hòa giải: Cuộc gặp giữa Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình tại hội nghị APEC ở Hàn Quốc cuối tháng 10 vẫn có thể diễn ra, mặc dù Trump đã đe dọa hủy bỏ.
Rủi ro leo thang: Nếu không có đột phá trong đàm phán, "Mỹ và Trung Quốc có thể dẫn nền kinh tế toàn cầu vào một cuộc suy thoái sâu, nếu không muốn nói là khủng hoảng".
Kết Luận
Cuộc chiến thương mại lần này cho thấy tầm quan trọng của việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Các công ty không thể chỉ dựa vào một nguồn cung duy nhất, dù là chi phí thấp đến đâu.
Chúng ta đang chứng kiến sự chuyển từ "hiệu quả tối đa" sang "an ninh chuỗi cung ứng" - một xu hướng có thể định hình lại cách thức kinh doanh toàn cầu trong thập kỷ tới.
Tóm lại, cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung không chỉ là câu chuyện của hai quốc gia, mà là bài kiểm tra lớn cho sức bền của nền kinh tế toàn cầu hóa. Kết quả sẽ ảnh hưởng đến túi tiền của mỗi chúng ta - từ giá điện thoại đến chi phí xe hơi, từ cổ phiếu công nghệ đến giá vàng.
